با رشد عظیم توکن‌های غیرمثلی (NFT)، تعویض‌پذیری (fungibility) به یکی از موضوعات برجسته در حوزه ارزهای دیجیتال تبدیل شده‌است؛ اما در این میان، گونه‌ای دیگر از توکن‌ها نیز مطرح شده‌اند که توکن نیمه‌مثلی (semi-fungible tokens) نام دارند.
موضوع مثلی‌بودن یا مثلی‌نبودن توکن‌ها یا همان قابلیت تعویض‌پذیری حقیقتاً یکی از موضوعات جذاب دنیای ارزهای دیجیتال است. اگر با حوزه ارزهای دیجیتال و نوآوری‌های آن‌ها آشنایی کلی داشته باشید، حتماً با توکن‌های غیرمثلی هم آشنا هستید و از موج جدیدی که این توکن‌ها در دنیای ارزهای دیجیتال به راه انداخته‌اند باخبر هستید.
توکن‌های مثلی (Fungible tokens)
بیشتر دارایی‌های دیجیتالی که سرمایه‌گذاران آن‌ها را رصد و معامله می‌کنند، اصطلاحاً مثلی یا تعویض‌پذیر (fungible) هستند. یعنی به‌راحتی می‌توان آن‌ها را با یکدیگر تعویض کرد. برای نمونه، اگر کسی یک واحد اتر را با یک واحد اتر دیگر معاوضه کند، هیچ ارزشی در این مبادله از بین نرفته و هیچ‌یک از طرفین معامله سود یا ضرر نکرده‌است.
علت آن است که یک واحد اتر یا یک واحد بیت کوین هیچ تفاوت ارزشی با یک واحد اتر یا یک واحد بیت کوین دیگر ندارد. ارزهای فیات مانند دلار آمریکا نیز مثلی (تعویض‌پذیر) هستند.
به‌بیان دیگر، تعویض‌پذیری به قابلیت یک توکن (یا ارز) برای مبادله یا جایگزینی با توکن‌های دیگر از همان نوع، بدون تغییر در ارزش آن گفته‌می‌شود.
توکن‌های غیرمثلی (Non-fungible tokens)
توکن‌های غیرمثلی یا همان NFTها، توکن‌های مبتنی بر بلاکچین هستند که می‌توانند حامل حق مالکیت دیجیتال نسبت به دارایی‌های منحصربه‌فرد و کمیابی مانند آثار هنری، اقلام کلکسیونی، عناصر و کاراکتر‌های بازی، قطعات موسیقی یا املاک مجازی باشند.
از آنجا که هر یک از این اقلام بر اساس ویژگی‌های ذاتی‌شان مانند خالق اثر یا میزان کمیاب‌بودن دارای ارزشی متمایز هستند، توکن‌های غیرمثلی را نمی‌توان مانند اتر یا دلار آمریکا با یک توکن دیگر مبادله کرد.
توکن نیمه‌مثلی (semi-fungible tokens)
توکن‌های نیمه‌مثلی یا SFTها گروه نسبتاً جدیدی از توکن‌ها هستند که در طول چرخه عمر خود هم ویژگی مثلی دارند و هم غیرمثلی. توکن‌های نیمه‌مثلی در ابتدا مانند توکن‌های مثلی عادی عمل می‌کنند و می‌توان آن‌ها را با دیگر توکن‌های نیمه‌مثلی یکسان مبادله کرد.
به‌عنوان مثال، ارزش توکنی که نشان‌دهنده یک کارت هدیه ۱۰ دلاری آمازون است، با یک کارت هدیه مشابه با تاریخ انقضای هم‌سان برابر است و می‌توان آن‌ها را با هم مبادله کرد.
برای اینکه این مسئله را بهتر درک کنیم، تصور کنید توکنی دارید که معادل یک بلیت کنسرت برای تماشای آخرین اجرای یک گروه موسیقی است. این بلیت یک ارزش اسمی اولیه دارد و می‌توانید آن را با یک توکن بلیت مشابه که برای همان کنسرت، در همان تاریخ و همان منطقه نشیمن است، معاوضه کنید. وقتی کنسرت تمام شود، این توکن‌ها دیگر به یک یادبود کلکسیونی با ارزشی کاملاً متفاوت تبدیل شده‌اند. همچنین، این توکن را دیگر نمی‌توان با یک بلیت کنسرت با همان ارزش اولیه که تاریخ آن هنوز معتبر است، مبادله کرد.
توکن‌های نیمه‌مثلی نام خود را دقیقاً از همین فرایند تبدیل‌شدن از یک توکن مثلی به یک توکن غیرمثلی می‌گیرند.
نحوه ایجاد توکن‌های نیمه‌مثلی
توکن‌های نیمه‌مثلی را می‌توان با استفاده از استاندارد توکن‌سازی ERC-1155 اتریوم ایجاد کرد. ERC-1155 یکی از چندین استاندارد اتریوم است که طرحی استاندارد را برای ایجاد توکن در بلاکچین اتریوم ارائه می‌کند. همچنین با سایر پروژه‌های مبتنی بر ERC سازگار است.
توسعه‌دهندگان بازی‌های بلاکچینی انجین (Enjin)، هورایزن گیمز (Horizon Games) و سندباکس (The Sandbox) در سال ۲۰۱۷ استاندارد ERC-1155 را ایجاد کردند. ERC-1155 اساساً ترکیبی از استانداردهای ERC-20 (توکن‌های مثلی) و ERC-721 (توکن‌های غیرمثلی) است. چنین قابلیتی این امکان را به کاربران می‌دهد که با استفاده از یک قرارداد هوشمند، توکن‌های مثلی و غیرمثلی را ایجاد و مدیریت کنند.
منبع coindesk.com
