پس از ماهها انتظار، بالاخره سند تحول دولت سیزدهم که به محبث ارزهای دیجیتال، رمز ارز یا رمزارزش نیز پرداخته شده است، منتشر شد.
پیش از پیش نویسی از این سند را به طور خلاصه منتشر کرده بودیم که سختگیریهای در آن وجود داشت. اکنون نسخه اصلی منتشر شده نگاهی مثبتتر و راهگشاتر از نسخه دستنویس است و به چالشهای موجود در حوزه تبادل، نگهداری و استخراج رمزارزها میپردازد. لازم به است که مواردی همچون عدم امکان استفاده از رمزارزها برای خرید کالا یا رصد تراکنشها و کیف پول اشخاص همچنان در این نسخه مورد بحث قرار نگرفته و دستوری دربارهٔ آن ارائه نشده است.
این سند در سه فصل تدوین شده است که فصل دوم مبحث چهار به ارزهای دیجیتال اختصاص یافته است.
این سند در مبحث رمزارزها به چهار هدف کلان در بعدهای مختلف پرداخته و همچنین برای این اهداف چالشها، عوامل، راهبردها و اقداماتی ارائه داده است.
اهداف دولت سیزدهم در مورد ارزهای دیجیتال به شرح زیر میباشد:
- بعد سرمایهگذاری، تحقیق، توسعه و تولید علم و فناوری:
قرارگرفتن در بین کشورهای برتر منطقه در میزان جذب سرمایهگذاری خارجی و هزینه تحقیق و توسعه در حوزه کاربردهای فناوریهای دفتر کل توزیع شده
- بعد استخراج:
یک: توسعه تولید کالاهای دارای بازدهی بهینه (بر اساس شاخص شدت انرژی) و بالا بردن صادرات برق
دو: مدیریت مصرف با تأکید بر اجرای سیاستهای کلی اصلاح الگوی مصرف و ترویج مصرف کالاهای داخلی همراه با برنامهریزی برای ارتقای کیفیت و رقابت پذیری در تولید.
- بعد بازار داخلی، مبادله و معامله
یک: شفافسازی، سالمسازی و جلوگیری از اقدامات و زمینههای فسادزا در حوزههای پولی، تجاری و ارزی
دو: حفظ و صیانت از ارزش پول ملی
سه: افزایش سهم بازار مشاهدهپذیر و قاعدهپذیر در نگهداری، مبادله و معاملات رمزارزشها
- بعد بازار بین المللی و مبادلات خارجی (صادرات و واردات)
ارتقای سطح تسویه و تضمین در حوزه تجارت و مبادلات بینالمللی بر پایه نوآوری و کاربردهای فناوریهای دفتر کل توزیع شده
چرخشهای تحول آفرین
- از نظام حکمرانی تهدیدمحور، منفعلانه، دستوری، سلبی و مجوزمحورانهِ رمزارزشها به نظام
- حکمرانی فرصتمحور، فعالانه و ایجابی با رویکرد مدیریت مخاطرات و روشهای نوین تنظیمگری
- از تمرکز صرف بر صنعت استخراج رمزارزشها به توجه جامعِ تمامی ابعاد فناوری زنجیره بلوکی یا همان بلاکچین
- از خدمات مبتنی بر پایگاههای استنادپذیر متمرکز به خدمات توزیعشده مبتنی بر دفتر کلتوزیعشده
چالش ۱: ضعف در مدیریت کلان رمزارزشها
- عامل ۱: ساختار ناکارآمد حکمرانی در مواجهه فعالانه با رمزارزشها و فناوری دفاتر کل توزیعشده
راهبرد | فرماندهی قرارگاهی منسجم، منظم و فعال با تقسیم بهینه وظایف بین وزارتخانهها و نهادها. |
شناخت، سیاستگذاری و خودتنظیمگری با تأکید بر محیط آزمون فرابخشی اهم اقدامات.
|
|
اقدامات | تشکیل ستاد ملی رمزارزشها با مأموریت شناخت، تبیین، سیاستگذاری، تقسیم وظایف بین وزارتخانهها و دستگاههای مربوطه و نظارت بر حسن اجرای وظایف محوله و فعالسازی کلیه ظرفیتهای این حوزه. |
طراحی ساختار و سازوکارهای مناسب بهمنظور تمهید زیرساختهای حقوقی، نرمافزاری و سختافزاری لازم برای تحقق سیاستهای کلان رمزارزشها با تأکید بر استفاده از ظرفیت بخش غیردولتی. | |
تسهیلگری فعالیت کسبوکارهای نوظهور با رویکرد پذیرش در محیط آزمون مبتنی بر خوداظهاری، احراز هویت مجری، تعیین چارچوبها و مرزهای مقیاس کسبوکار، نظارت پسینی و گزارشگیری مستمر از فعالیت کسبوکارهای ثبت شده رمزارزشها و فناوری دفتر کل توزیعشده. |
- عامل ۲: ضعف رصد، کنترل، نظارت و خودتنظیمگری دربازار تولید، نگهداری و تبادل رمزارزشها
راهبرد | ایجاد زیرساختهای رصد هوشمند مبتنی بر فناوریهای تنظیمگری.
|
اقدامات | ارائه خدمات برخط احراز هویت کلیه اشخاص برای بهرهبرداری کسبوکارهای حوزه رمزارزشها، اعم از سکوهای تبادل و نگهداری رمزارزشها، با ایجاد زیرساختهای فنی یکپارچه و در قالب الگوی مشارکت بخش عمومی- خصوصی. |
ارائه خدمات برخط ثبت آدرسهای زنجیره بلوکی و حسابهای ریالی متناظر با هویتهای احرازشده اشخاص، اعم از سکوهای تبادل و نگهداری رمزارزشها، با ایجاد زیرساختهای فنی یکپارچه و در قالب الگوی مشارکت بخش عمومی- خصوصی. | |
تحلیل و رصد دادهها و تراکنشهای زنجیره بلوکی با استفاده از فناوریهای تنظیمگری جهت شناسایی تراکنشهای مشکوک، تعیین ریسک و گزارش به نهادهای ذیربط با ایجاد زیرساختهای فنی یکپارچه و در قالب الگوی مشارکت بخش عمومی- خصوصی. | |
ارائه خدمات برخط نگهداری امانیِ امنِ رمزارزشها در قالب نهادهای قابل اتکا و تضمینشده با ایجاد زیرساختهای فنی یکپارچه و پیشنهاد قوانین لازم. |
چالش۲: مخاطره بالای سرمایهگذاری مردم در بازار رمزارزشها
- عامل۱: انگیزه و هیجان مردم برای فرار از تورم و خرید داراییهای غیرریالی خُرد با نقدشوندگی بالا
راهبرد | کارآمدسازی دستگاههای اجرایی کشور در حل مسئله تورم. |
ارتقای سواد مالی و اقتصادی مردم.
|
|
اقدامات | تولید برنامههای آموزشی و اطلاعرسانی برای آموزش بازار خرید و فروش رمزارزشها در رسانه ملی و فضای مجازی با همکاری سازمان صدا و سیما و سایر نهادهای فرهنگی، تبلیغی و رسانهای. |
- عامل۲: تنظیمگری نامناسب در حوزه سیاستهای مدیریت دارایی و نگهداری رمزارزشها
راهبرد | توسعه ظرفیت نهادی و ابزارهای بازار سرمایه جهت مدیریت مخاطرات سرمایهگذاری در بازار رمزارزشها.
|
اقدامات | ایجاد صندوقهای سرمایهگذاری قابل معامله رمزارزش در بورس و تأسیس نهاد امین داراییهای دیجیتال و شرکت سپردهگذاری رمزارزش ذیل آن و فراهم نمودن زیرساختهای خدمات حضانتی رمزارزشی بورس و توسعه مجموعههای خدمات مشاوره سرمایهگذاری رمزارزش، با تأکید بر افزایش توان تولید رمزارزشها در کشور و اخذ تدابیر مالیاتی متناسب جهت پاسخگویی به تقاضای روزافزون رمزارزشها، با پیشنهاد قوانین لازم. |
تبدیل داراییهای فلزی به داراییهای دیجیتالی فلزات گرانبها و داراییهای دولتی و خصوصی و هدایت شرکتهای دولتی و خصوصی به سمت ایجاد توکنهای کاربردی برای ارائه کالا و خدمات. |
- عامل۳: ضعف سیاستهای از حمایت تولید داخلی و صادرات در زیستبوم رمزارزشها
راهبرد | حمایت هوشمند از توسعه کسبوکارهای مبتنی بر فناوری دفاتر کل توزیعشده.
|
اقدامات | انتشار توکن ریال بر فناوری دفاتر کل توزیعشده عمومی بهمنظور توسعه کسب وکارهای بلاکچینی مبتنی بر قراردادهای هوشمند در اقتصاد و افزایش کاربردپذیری رمزپول ملی با پیشنهاد قوانین لازم. |
چالش ۳: روند افزایشی سهم استخراج پنهان از کل بازار تولید رمزارزشها در کشور
- عامل۱: فقدان ساختار هوشمند رصد و کنترل الگوی مصرف برق
راهبرد | بازطراحی زیرساختها و سامانههای رصد برخط مصرف برق. |
استفاده از ظرفیتهای مردمی در رصد، کنترل و دیدهبانی.
|
|
اقدامات | ایجاد سامانه رصد هوشمند، برخط و بلادرنگ مصرف برق در کلیه سطوح تولید، انتقال و توزیع بهمنظور شناسایی مراکز استخراج پنهان. |
رسیدگی فوری و دقیق به گزارشهای مردمی ارسالی به درگاه گزارشدهی مردمی در خصوص محل مزارع و دستگاههای غیرمجاز استخراج. |
- عامل ۲: تعرفهگذاری نامناسب حاملهاای انرژی و تبعیض در مواجهه با صنعت استخراج رمزارزشها نسبت به سایر صنایع
راهبرد | اصلاح نظام یارانه انرژی و سیاستهای ارزی. |
هدایت و راهبری صنعت استخراج رمزارزشها به سمت توسعه شبکه تولید، انتقال و توزیع برق.
|
|
اقدامات | تسهیلگری برای ایجاد مزارع استخراج رمزارزشها بر پایه تأمین برق از منابع انرژیهای تجدیدپذیر، اعم از انرژی خورشیدی، بادی، آبی، زمینگرمایی و زیستتوده و اتمی جدید التأسیس. |
تسهیلگری برای ایجاد مزارع استخراج رمزارزشها بر پایه تأمین انرژی از محل افزایش بهرهوری نظیر تولید برق از گاز مشعل، کاهش تلفات برق تولیدی در شبکه انتقال و توزیع برق، افزایش بهرهوری تولید برق نیروگاههای حرارتی موجود، بهینهسازی مصرف انرژی صنایع بزرگ، تولید برق مبتنی بر نصب توربو کمپرسورهای کاهش فشار گاز و افزایش تولید برق ناشی از تبدیل نیروگاه حرارتی به نیروگاه سیکل ترکیبی. |
چالش۴: از دست رفتن فرصتها در بهرهبرداری از ظرفیتهای راهبردی رمزارزشها در حوزه پرداخت و تبادل داخلی و بینالمللی
- عامل۱: رهاسازی و بلاتکلیفی بسترهای تبادل و پرداخت رمزارزشها در داخل کشور
راهبرد | افزایش مشاهدهپذیری، قاعدهپذیری و تنظیمگری تبادل رمزارزشها در کشور.
|
اقدامات | تدوین استانداردهای لازم برای تبادل رمز ارزشها با تأکید بر شناخت مشتری، قواعد نگهداری، اعتبارسنجی، صیانت مستمر از تراز مثبت ارزی و فهرست کردن رمزارزشها با تأکید بر حذف رمزارزشهای تحریمپذیر برای سکوها و بسترهای تبادلِ رمزارزشها به یکدیگر و تبادل رمزارزشها به ریال و برعکس با لحاظ قوانین مبارزه با پولشویی. |
ممنوعیت تبادل مستقیم رمزارزشها با کالا و خدمات در داخل کشور و تدوین استانداردهای لازم در چارچوب قواعد حاکم بر عقد معاوضه، با رعایت مقررات پیشگیری و مبارزه با پولشویی بهمنظور توسعه کسبوکارهای نوآورانه، با رعایت اصول تبادل رمزارزشها به ریال و استفاده از ریال در پرداخت و تسویه مبادلات کالا و خدمات در داخل کشور. | |
رصد، نظارت و کنترل ابزارهای پرداخت و تسویه در معامالت کالا و خدمات داخلی، با ایجاد زیرساختهای فنی یکپارچه و پیشنهاد قوانین لازم. | |
.افزایش عرضه و تولید رمزارزشهای استخراج شده در بازار داخلی، بهمنظور تأمین نیاز و تقاضای داخلی رمزارزشها، با طراحی سازوکارهای انگیزشی مالیاتی و تهیه زیرساختهای فنی مناسب. |
- عامل۲: واردات بیرویه و خروج ارز و عدم فعالسازی صادرات
راهبرد | حمایت از تولید و صادرات تجهیزات زیستبوم رمزارزشها. |