تاریخچه چرخه هایپ
مفهوم چرخه هایپ توسط یک تحلیلگر به نام ” جکی فن ” در سال 1995 ارائه شد. وی چندین سال تلاش کرد تا این فناوری را به صنعت وارد کند و نهایتاً سازمان شروع به استفاده از نمودارهای چرخۀ هایپ برای فناوری‌های جدید و نوپا کرد. اگر اکنون برگردیم و رشد فن آوری‌های قدیمی را ببینیم، می‌توانیم منحنی‌ها و قوس‌ها را در نمودار مشاهده کنیم. به عنوان مثال، در سال 2005، یک فناوری به نام Business Process Management یا BPM در بالای چرخۀ هایپ قرار داشت که این به این معنا است که تبلیغات این پروژه در آن زمان در بالاترین حد بود. اکنون، یک دهه بعد ، BPM دقیقا مطابق با چرخ] هایپ است. اما جالب است بدانید که فناوری Tablets در آن زمان در پایین ترین سطح بود اما اکنون در همه دنیا بسیار مفید واقع شده است. اگر سال 2014 را در نظر بگیرید فناوری “اینترنت اشیا” در اوج چرخ هایپ بود و در مقابل White Cloud Computing در پایین منحنی قرار داشت.
چرخۀ محبوبیت یا Hype Cycle، نموداری است که مراحل زمانی محبوب شدن یک فناوری را به تصویر می‌کشد. به عبارت دیگر یک فناوری از زمان پیدایش ایده، تا زمانی که به بلوغ برسد و جایگاه واقعی خود را در صنعت پیدا کند 5 مرحله مختلف را طی می‌کند. این چرخه توسط شرکت گارتنر (Gartner)، معرفی شده است.
در تصویر زیر شکل کلی این چرخه را میبینید. در محور افقی که زمان، یا مراحل چرخه را نشان میدهد، فازهای مختلف با خطهای عمودی از هم جدا شده‌اند. محور عمودی هم «انتظارات» یا به بیان دیگر محبوبیت را نشان میدهد.
مراحل این چرخه به ترتیب عبارتند از:
-
پیدایش نوآوری یا Innovation Trigger
در این مرحله، ابتدا فناوری بصورت یک مفهوم مطرح میشود. معمولا در حد پروتوتایپ یا proof of concept نمونه‌هایی از آن ارائه میشود. استارت آپ‌هایی دور آن شکل میگیرد اما نمونه‌‌های تجاری آن هنوز آنقدر ارزان و فراگیر نشده‌اند.
-
قله‌ی انتظارات یا Peak of Inflated Expectations
رسانه‌ها به سرعت اطلاع‌رسانی می‌کنند و در زمان کوتاهی این فناوری بر سر زبانها می‌افتد. کسانی که آن را پیاده‌سازی می‌کنند. در کنار آن سرمایه‌گذاری و فعالیت برای تجاری سازی آن توسط شرکت‌ها به سرعت افزایش می‌یابد.
از جنبۀ آکادمیک، دانشگاه‌ها و مؤسسات تحقیقاتی همه هجوم میبرند به سمت این فناوری، تعریف کردن پایان نامه‌های متعدد و چاپ کردن مقاله. معمولا کسی در این مقالات به محدودیت‌های آن اشاره نمی‌کند و فقط نتایج بهتر و اعداد بزرگتر گزارش می‌شوند.
-
شیب سرخوردگی :
پس از اینکه اوج انتظارات، برآورده شد، منحنی هایپ شروع به نزول می کند چرا که زمانی پیش می‌آید که رسانه‌ها و مطبوعات کاملاً موضوع یا فناوری را کنار می‌گذارند و علاقه‌ها از بین می‌رود. این فناوری دیگر جدید نخواهد بود و هیچکس در مورد آن صحبت نمی‌کند . مردم از صحبت در مورد این فناوری خسته شدند و حتی سازندگان دیگر هیچ انگیزه‌ای برای تبلیغ ندارند. این اتفاق در بیشتر مواردی رخ میدهد که این فناوری، به قول‌هایی که پیش‌تر داده بود، عمل نمی‌کند و انتظارات کاربران را برآورده نمی‌کند. اما در موارد نادری که یک فناوری خیلی خوب عمل می‌کند، ممکن است این منحنی نزول نداشته باشد.
-
شیب روشنگری :
این مرحله زمانی است که مردم شروع به درک سودمندی فناوری می‌کنند و به فواید آن پی میبرند. این مرحله نتیجۀ کار سخت سازندگان و تمرکز سخت آنها روی فناوری است. کار سخت آنها درک درستی از خطرات، مزایا و همچنین کاربرد فناوری ایجاد می‌کند. به منظور سهولت توسعه ، ابزارها و روش‌های خاصی استفاده میشود تا به مشاغل کمک کنند رشد داشته باشند. ارائه دهندگان فناوری ممکن است در این مرحله انواع دیگری از محصول را به بازار عرضه کنند زیرا به نظر می‌رسد زمان مناسبی برای گسترش سازه است .
-
سطح سود دهی :
اکنون که مزایای اصلی و کاربرد عملی این فناوری به دانش گسترده تبدیل شده است، سود‌دهی آغاز میشود. از آن جا که روش‌ها و ابزارهای مربوط به این فناوری اکنون پایدار هستند، ممکن است نسل دوم و سوم محصولات نیز ارائه شوند. ارتقا نهایی این بخش به این بستگی دارد که آیا این فناوری فقط به یک بخش خاص از بازار سود می‌رساند یا اینکه به طور گسترده‌ای پذیرفته و اعمال میشود .
مثال‌های زیادی برای این چرخه میتوان زد، یکی از آنها فناوری یادگیری عمیق (Deep Learning) است. همانطور که در تصویر میبینید، این فناوری در حال حاضر (2018) در بالای قله قرار دارد که نشان از توجه بیش از حد جامعۀ تحقیقاتی به آن دارد. پیش‌بینی میشود این فناوری در چند سال آینده نتواند انتظارات -غیرمنطقی- را برآورده کند و در نتیجه با یک دره‌ی سرخوردگی مواجه میشود.
فناوری اینترنت نسل 5 یا پردازش کوانتومی هنوز در فاز اول این چرخه هستند، یا از طرف دیگر، فناوریهایی مثل «بلاکچِین» و «واقعیت افزوده»، از مرحله هیجانی عبور کرده و هم اکنون در دوران سرخوردگی به سر میبرند.
این چرخه ممکن است برای همه‌ی فناوری‌ها صدق نکند و یا بازه‌ی زمانیِ فازهایِ آن برای فناوری‌های مختلف فرق کند اما بهرحال بعنوان یکی از منابع مهم مطالعه‌ی فناوری‌های مختلف شناخته میشود.
منبع: smartinsights gartner
