بلاکچین چیست؟ این شاید اولین سؤالی باشد که افراد مبتدی دربارهٔ ارزهای دیجیتال با آن درگیر میشوند. به طور خلاصه میتوان گفت که بلاکچین یک نوع شیوه ذخیرهٔ اطلاعات یا دیتابیس (database) است. حال، دیتابیس مجموعهای از اطلاعات است که به صورت الکترونیکی در سیستم کامپیوتری ذخیره میشود. همانطور که گفتیم بلاکچین “نوعی” از دیتابیسها میباشد، چرا که روش ذخیرهسازی دادهها در آن متفاوت است.
در اصل یک زنجیرهٔ بلاکی یا همان بلاکچین، اطلاعات را به صورت گروهی در دستههایی بهنام بلاک جمعآوری و ذخیره میکند و زمانیکه ظرفیت آن بلاک پر شده، اطلاعات به بلاک دیگر منتقل میشوند. فرآیند بررسی و ذخیره اطلاعات در بلاکچین بسیار زمانبر و طولانی میباشد، به همین دلیل است که توسعهدهندگان هر شبکه بلاکچینی سعی در ارائه راه حلی برای این تسریع این فرآیند، یعنی مقیاسپذیری میباشند. سه پایه اساسی در یک بلاکچین شامل، امنیت، غیرمتمرکزسازی و مقیاس پذیری است. امنیت و غیرمتمرکزسازی در بلاکچین خیلی مسيله چالش برانگیزی نیست ولی مقیاس پذیری با این دو کمی متفاوت است. در این مقاله با مقیاس پذیری در بلاکچین به طور کامل آشنا خواهید شد. لازم به ذکر است که مثلث مقیاسپذیری برای اولین بار توسط ویتالیک بوترین مطرح شد.
مقیاس پذیری
مقیاسپذیری، راهحلی است که برای بهبود و تسریع شبکه بلاکچین یک ارز دیجیتال مانند بیت کوین ارائه شده است. برای مثال، بلاکچین بیت کوین در هر ثانیه ۴ تا ۷ تراکنش را پردازش میکند درحالیکه ویزا و پیپال در این مدت زمان کوتاه، به ترتیب ۲۴۰۰۰ و ۱۹۳تراکنش در هر ثانیه را پردازش میکنند.
بنابراین، مقیاسپذیری یکی از مهمترین مشکلات در بلاکچین است که از زمان تولد بیت کوین مورد توجه متخصصان و توسعهدهندگان این صنعت بوده است. راه حلهای متفاوتی برای بهبود مقیاس پذیری وجود دارد که در مقاله “از لایه یک و دو بلاکچین چه میدانید؟ ” در ایرانیتال میتوان آن را به صورت کامل بخوانید. راه حل لایه یک بلاکچین شامل دو مورد، تغییر مکانیزم اجماع اثبات کار (PoW) به اثبات سهام (PoS) و شاردینگ (sharding) اشاره کرد. همچنین راه حلهای لایه دوم نیز شامل نستد بلاکچین (Nested blockchain)، کانالهای پرداخت(state channel) و سایدچینها (sidechain) میباشند.
بهطور کلی مقیاس پذیری به چهار دسته زیر تقسیم میشود:
- مقیاسپذیری بیت کوین: راهحلهای بهبود توان عملیاتی بیت کوین از طریق افزایش اندازه بلاک یا کاهش فاصله بلاکها بدون تغییر الگوریتم اجماع اثبات کار را میگویند.
- مقیاس پذیری اثبات کار: راهحلهایی که همچنان در چارچوب اجماع ناکاموتو کار کرده، اما بهوسیله اصلاح الگوریتم، توان عملیاتی بالاتری نسبت به الگوی اثبات کار بیت کوین دارند.
- مقیاس پذیری تلرانس خطای بیزانس (BFT): راهحلهای مبتنی بر الگوریتمهای BFT را میگویند که پیچیدگی پیام کمتری نسبت به تلرانس خطای بیزانس عملی (PBFT) دارند.
- توسعهٔ افقی بلاکچینها (Scale-out Blockchains): راهحلهایی که الزام وجود نودهای ماینینگ یا اعتبارسنج برای دانستن کل تاریخچه تراکنشها را کاهش میدهد. بنابراین توان عملیاتی به اندازه سیستم قادر به رشد بوده و در نتیجه، به مقیاسپذیری بهتری نسبت موارد بالا دارد.
مقیاس پذیری در مفهوم سادهتر به این معناست که بتوانیم به سادگی از رمزارزها برای پرداخت و انجام اومر مالی خود به صورت بیواسطه و با سرعتی قابل قبول استفده کنیم؛ در حال حاضر سرعت پردازش در شبکههای بلاکچینی رمزارزها قابل رقابت با سرعت پردازش تراکنشها در ساختار بانکی نیست.
مقیاس پذیری تلاش میکند تا سه مورد سرعت، امنیت و غیرمتمرکز بودن را به صورت یکجا به مخاطبان و کاربران ارائه دهد. در طی دوران پیدایش و فعالیت رمزارزها تجمیع این سه ضلع به طور کامل رخ نداده و همچنان در بسیاری از پروژهها همواره نواقصی وجود داشته و خلاء یکی از این موارد به وضوح حس شده است اما امروزه تلاشهای توسعه دهندگان و متخصصان این حوزه برای رسیدن به تعادل و مقیاس پذیری کامل، روز به روز افزایش یافته و گامهای مؤثری برای رسیدن به آن برداشته شده است.
با وجود راهحلهای بسیار برای مقیاسپذیری، هنوز هیچ بلاکچینی به طور کامل مقیاسپذیر نشده، اما شرایط از پیش بهتر میباشد. پیشبینی شده است که در آینده، مقیاسپذیری بلاک چینها ۱۰۰ درصد بهبود خواهد یافت که برای فعالیت در مقیاس جهانی کافی است.