مقدمه
وب ۳ (Web 3.0)، اصطلاحی است که برای اولین بار توسط گاووین وود (Gavin Wood) موسس شرکت بلاکچینی پَریتی تکنولوژیز (Parity Technologies) در سال ۲۰۱۴ مطرح شد. این کارشناس علوم کامپیوتر که یکی از خالقان اتریوم نیز میباشد، وب ۳ را آینده اینترنت معرفی کرد. به بیان ساده وب ۳، مبتنی بر تکنولوژی بلاکچین است که مفاهیمی مانند تمرکززدایی و اقتصاد توکنی (Tokenomic) را در بر میگیرد.
گذری به وب ۱ و وب ۲
وب ۱ با ایده اینترنت باز و غیرمتمرکز شروع به کار کرد. در واقع وب ۱، اولین قدم از انقلاب WWW یا “ورد واید وب” (World Wide Web) بود. در این دوره امکان تعامل و ارتباط از طریق اینترنت فراهم نبود و درواقع کاربران دنیایی پر از عکس و متن را مشاهده میکردند. پس از تقریبا دو دهه وب ۱ از کنار رفت و وب ۲ به عرصه جهانی ورود پیدا کرد. نسل دوم اینترنت انقلابی در جهان ایجاد کرد. در چند سال گذشته وب ۲ و شرکتهای فناوری توانستند با ساخت اپلیکیشنهای موبایلی متصل به اینترنت، راه ارتباطی بین مردم سراسر دنیا ایجاد کنند. از جمله شرکتهای برتر در این عرصه میتوان به متا (فیسبوک)، توییتر و یوتیوب اشاره کرد.
مشکل نسل دوم اینترنت چه بود؟
اصلیترین موضوع ایجاد وب ۳ و فاصله گرفتنی از اینترنتهای پیشین “اعتماد” بود. وب ۲، توسط شرکتها و سازمانهای متمرکزی اداره میشد که اطلاعات کاربران را ذخیره میکرد. درصورتی که اطلاعات کاربران از یکی از این شرکتها به سرقت میرفت و یا اطلاعات به دست افراد یا سازمانهای ناشی میافتاد، دیگر امنیت و اعتماد معنایی نداشت.
در وب ۲ اگر یکی از سرورها دچار مشکل میشد، سایر سرورهای مرتبط نیز همان مشکل را پیدا میکردند و درنهاین کاربران دسترسی خود را به برنامهها از دست میداند. این از دیگر دلایلی که باعث شد وب۳ مطرح شود و از اهمیت اینترنت کنونی کاسته شود.
وب ۳ چیست؟
برای گاوین وود، اینترنت نسل سه یک نسخه غیرمتمرکز و دموکراتیکتر از اینترنت فعلی است. در وب 3، خدماتی که ما استفاده میکنیم توسط یک شرکت ارائه دهنده خدمات متمرکز اداره نمیشوند، بلکه خدمات کاملاً به صورت الگوریتمی هستند و مبتنی بر بلاکچین میباشد. ایده اصلی این است که همه شرکت کنندگان (کاربران) به نوعی بخش کوچکی از خدمات را ارائه میدهند. برای مثال وقتی به آمازون، ایبای (eBay) یا فیسبوک میروید، یک شرکت متمرکز این خدمات را ارائه میدهند، ولی در وب۳ اینگونه نیست.
تکنولوژی بلاکچین در وب ۳
بلاکچین یک تکنولوژی اصلی پشت وب 3 است. کلمه یا تکنولوژی بلاکچین را بیشتر همراه با ارزهای دیجیتال شنیدهاید که وظیفه اصلی آن ثبت قراردادهای هوشمند، پردازش تراکنشها و حفاظت از داراییهای افراد میباشد. گفتنی است که پروژههای وب ۳ در دسته بندیهای مختلفی مانند ارزهای دیجیتال، توکنهای غیرمثلی، امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) و غیره قرار میگیرند. همانطور که میدانید بزرگترین ارز دیجیتال بازار، بیت کوین، متعلق به یک شرکت یا شخص واحد نیست و توسط یک مقام مرکزی مانند بانک مرکزی صادر نمی شود. در عوض، این ارز دیجیتال کاملاً غیرمتمرکز است و شبکهٔ آن توسط گروهی از افراد که رایانههای تخصصی دارند، نگهداری میشود. همچنین برای ارزهای دیجیتال مبتنی مکانیزم اثبات سهام (PoS)، افراد عضو آن شبکه و سرمایهگذاران آن در مدیریت بلاکچین آن نقش دارند.
اگر محصولات و خدمات وب ۳ بر روی بلاکچین باشد، میتوان گفت که اطلاعات کاربران از امنیت کاملی برخوردار خواهد بود و توسط کاربران اداره میشود.
نام دامنه یا دامین در وب چیست؟
دامین (Domain) یا دامنه، آدرسی است که با وارد کردن آن میتوانید وارد یک وبسایت شوید. برای توضیح بیشتر میتوان گفت که دامنه یک IP است که توسط پروتکل “دامین نیم سرویس” (Domain Name Service) یا به اختصار دیاناس (DNS) به یک آدرس تبدیل شده است. در تعریف IP باید گفت که یک ادرس منحصر به فرد است که با وارد کردن آن در مرورگر خود به وبسایت مورد نظر دسترسی پیدا میکنید. برای مثال اگر این IP را 172.217.18.142 در مرورگر خود وارد کنید به صفحه اصلی گوگل میروید.
دامنه دارای دو بخش “نام دامنه” و “پسوند دامنه” است. نام دامنه چیزی است که منحصرا برای وبسایت شما میباشد و پسوند دامنه با توجه به نهاد، سازمان ممکن است به شکلهایی همچون .gov یا .org و یا .ir باشد. اگر سایت شما خصوصی یا تجاری است میتوانید از پسوند .com استفاده کنید.
دامینهای وب۳ چیست؟
دامنههای وب ۳ با آدرسهای DNS استاندارد مانند Iranital.com یا wikipedia.org متفاوت است. در مورد سیستمهای نام دامنه بلاکچین وب ۳، میتوان به سادگی عبارت کوتاهتری را استفاده کرد. دامنه غیرمتمرکز کریپتو یک آدرس خوانا است که به جای ارائه آدرس IP، به عنوان جایگزینی برای کیف پول کریپتو شما عمل میکند. برای درک بهتر باید گفت که در وب ۳ به جای استفاده از آدرس ۴۲ حرفی کیفپولهای دیجیتال میتوانید یک نام کوتاه، بهیادمانی و آسان ایجاد کنید. این نامهای دامنه وب۳ ، توکنهای غیرمثلی (NFT) یا گواهیهای اعتبار دیجیتال هستند که ممکن است در پلتفرمهایی مانند سولسی (Solsea) یا اوپنسی (OpenSea) معامله شوند. علاوه بر این، دامنههای اینترنت نسل سوم دارای پسوندهایی مانند .crypto، .eth یا .dao هستند.
علاوه بر این نسل سوم اینترنت یا همان وب ۳، به ” وب خواندن نوشتن اعتماد کردن” (read-write-trust web) و “وب غیرمتمرکز” نیز معروف است. وب ۳ قصد دارد کنترل وب را از غولهای فناوری مانند آمازون، گوگل، مایکروسافت بگیرد و کنترل دادهها و محتوای کاربران را بازگرداند.
سازمانهای بلاکچینی به یک سرویس نام برای ایجاد هویت دیجیتال در آدرسهای عمومی نیاز دارند. علاوه بر این، تعامل با یک آدرس نامگذاری شده برای مصرفکنندگان بسیار آسانتر از ایجاد ترکیبی با حروف الفبا و ارقام دلخواه است. برای نمونهع یک سرویس نام غیرمتمرکز وب ۳ مانند “سرویس نام RIF” یا به اختصار RSN یک فضای نام سلسله مراتبی الهام گرفته از DNS است. ارائه یک قرارداد نامگذاری که بتواند برای ارجاع به منابع استفاده شود، هدف طراحی RNS است.
ENS چیست و چگونه کار میکند؟
هدف اصلی “سرویس نام اتریوم” (Ethereum name service) یا به طور خلاصه ایاناس (ENS) تبدیل شناسههای خوانای دستگاه (مانند آدرسهای اتریوم) به نامهای خوانا برای انسان است. به طور کلی وب به عنوان یک سیستم غیرمتمرکز مبتنی بر DNS شروع شد که میتوانست نام دامنه خود را خریداری و مدیریت کند. حتی در صورت نیاز آن را با کنترل و مالکیت کامل بر تمام دادههای اساسی از میزبانی به میزبان دیگر منتقل کند.
حال سوال این است که یک سرویس نام غیرمتمرکز وب ۳ چگونه کار میکند؟
ENS که یک سرویس نام جدید بر روی بلاکچین اتریوم است، توجه بسیاری از افراد را به خود جلب کرد. سرویس نام اتریوم یک سیستم بلاکچین وب ۳ است که به کاربران اجازه می دهد نامهای کاربری منحصر به فرد و ماندگار خود را ایجاد کنند. از این رو ENS قصد دارد با استفاده از قراردادهای هوشمند اتریوم، راه حلی برای DNS و کنترل ثبت، نام دامنه ارائه کند. شما با استفاده از این سرویس نام اتریوم، میتوانید یک نام واحد برای تمام آدرسهای کیف پول و وبسایتهای غیرمتمرکز (DWebs) خود ایجاد کنید.
در تصویر زیر تفاوت ساختار DNS و ENS آورده شده است.
گث (Geth) مخفف (Go Ethereum) محبوبترین نرمافزار کلاینت (مشتریان) شبکه اتریوم میباشد که “واسط خط فرمانی” (Command Line Interface) برای راهاندازی و اجرای نود اعتبارسنجی اتریوم است. اجرای یک نود به کاربران اجازه میدهد تا تراکنشها را انجام دهند و با قراردادهای هوشمند در بلاکچین اتریوم تعامل داشته باشند.
ثبت نام در دامنه ENS چگونه است؟
یک قرارداد هوشمند واحد، ثبتنام ENS را اجرا میکند و همه دامنهها و زیر دامنهها را بررسی میکند. ساختار سرویس نام اتریوم دارای سه بخش دفتر ثبت (Registry)، ثبتکنندهها (Registrars) و تحلیلگرها (resolver) میباشد. تنها هدف این سیستم پیوند دادن یک نام به تحلیلگر یا ریسالور است که باید پاسخگو باشد.
- صاحب دامنه: یک حساب خارجی یا یک قرارداد هوشمند میتواند صاحب دامنه باشد. صاحب دامنه میتواند تحلیلگر و TTL دامنه را آپدیت، مالکیت دامنه را به آدرس دیگری منتقل کند. همچنین میتواند امتیاز زیردامنهها را به شخص دیگری بدهد.
- تحلیلگر نام دامنه: فرایند تبدیل نام به آدرس توسط تحلیلگرها انجام میشود. اگر هر قراردادی یکسری از دستورالعملها را دنبال کند، میتواند به یک تحلیلگر تبدیل شود.
- ENS Namehash: سرویس نام اتریوم با استفاده از روش “نِیمهش” (namehash) نامهای دامنه را به عنوان هش ذخیره میکند. نیمهش با ترکیب هش بالاترین سطح نامهای دامنه ENS (معروف به “لیبلهش” (labelhash)) با هش سایر قسمتها و سپس اجرای هش دیگری محاسبه میشود.
ثبتنام کنندههای سرویس نام اتریوم
ثبت کننده سرویس نام اتریوم قرارداد هوشمندی است که یک نام دامنه را نگه میدارد و میتواند نامهای زیر دامنه را بسته به قراردادهای هوشمند به کاربران اعطا کند. تیم ENS از ثبت کننده ویکری (Vickrey) و ثبت کننده دائمی eth. استفاده میکرد.
همزمان با ثبتکننده .eth، ایده کنترلکننده ریجسترر ایجاد شد تا امکان واگذاری مدیریت نام سرویس را به صاحبان نام بدهد. در نتیجه نامی که توسط ثبت کننده تایید میشود، میتواند تحلیلگر و سوابق نام را به عنوان بخشی از تراکنش ثبت، تنظیم کند.
حراج دیگری به نام “حراج نام کوتاه” (short name auction) برای اسامی کوتاه با 3 تا 6 کلمه در سپتامبر (شهریور) 2019 آغاز شد. تیم سرویس نام اتریوم از بازار دارایی های دیجیتال اوپنسی به عنوان پلتفرم حراج و “حراج انگلیسی” استفاده کرد. پیشنهادات در حراج انگلیسی برای عموم آزاد است و مناقصهگران میتوانند پیشنهادهای متعددی ارائه دهند. بالاترین پیشنهاد، نام دامنه را دریافت میکند و تعداد سپردهها، هزینههای ثبت نام را باید در سال اول پرداخت شود. البته در مورد دوره حراج ویکری این گونه نیست.
تحلیلگرها
فرآیند تبدیل نام دامنه به رکورد در تحلیلگر ذخیره میشود. تحلیلگرهای عمومی که توسط تیم ENS پیادهسازی شدهاند، دارای هشت نوع رکورد از پیش تعیین شده هستند. اما ENS قابلیت این را دارد که هر رکوردی را ذخیره کند. در تصویر زیر، ۸ نوع رکورد در تحلیلگرهای عمومی را مشاهده میکنید. مسیر رسیدن تطبیق نام به دامنه در ENS فرایندی دو مرحلهای است. این دو مرحله شامل پرسش از دفتر ثبت در خصوص تحلیلگرها و پرسش از تحلیلگر در مورد آدرس (یا دیگر اطلاعات) میباشد.
نام دامنه eth. برای چه مواردی استفاده میشود
اعداد طولانی را میتوان با استفاده از ENS به کلماتی که به راحتی در ذهن میماند تبدیل کرد. مالک یک دامنه ENS میتواند زیر دامنههایی بسازد که بتوانند دادههای دیگری را به آنها اختصاص دهند. با این حال، لازم نیست همیشه آدرس کیف پول باشد. در عوض، میتوان از آن برای اشاره به قرارداد هوشمند، ابرداده یا تراکنش استفاده کرد. نام دامنه ENS.eth در تقاطع دو بازار جذاب سرمایه گذاران نام دامنه سنتی و کارآفرینان بلاکچینی قرار دارد. حتی با وجود میلیونها کاربر بلاکچین در سراسر جهان، تنها چند صد هزار نام دامنه بلاکچین ثبت شده است.
اکنون تقاضای بسیاری بالایی برای دامنهها وجود دارد و کاربران بلاکچین آموختهاند که انتخاب نام دامنه بلاکچین استفاده از برنامههای آنها را آسانتر میکند. علاوه بر این، میتوانید دامنههای بلاکچین خود را اجاره کنید یا حتی یک قرارداد خرید اجاره تنظیم کنید. به طور کلی میتوان گفت که درست مانند دامنههای معمولی گزینههای شما باز و مشخص است.
نحوه ثبت نام دامنه ENS.eth
گر از طرفداران کریپتو هستید و می خواهید بدانید که چگونه یک نام دامنه وب ۳ میتوان ایجاد کرد، به موارد آورده شده توجه کنید.
-
وارد یک مرورگر فعال اتریوم شوید
برای خرید دامنههای وب ۳، مانند ENS، باید با کیفپول مورد نظر خود وارد مرورگر اتریوم شوید. لازم به ذکر است که برای ایجاد نام دامنه وب ۳ حداقل مقداری اتریوم در کیفپولتان موجود باشد تا هزینه تراکنشها و کارمزد سال اول برای نام دامنه NFT (در اینجا منظور از NFT، دامنه غیرمثلی و منحصر به فرد است) شما را پوشش دهد. شما میتوانید از طریق گوگل کروم (google chrome) به متامسک (MetaMask)، تراستولت (TrustWallet)، کوینبیس ولت (Coinbase Wallet)، متامسک ولت (MetaMask Mobile) یا هر مرورگر موبایلی اتریوم دسترسی پیدا کنید.
-
برای دریافت نام eth. مورد نظر خود به ENS manager بروید
در مرورگر خود به app.ens.domains بروید و نام eth. مورد نظر خود (مانند ayelyn.eth) را در قسمت “جستوجوی نام” (Search names) وارد و جستوجو کنید. همانطور که در تصویر زیر نشان داده شده، اگر نام اتریومی مورد نظر توسط شخص دیگری ثبت نشده باشد، میتوانید آن را دریافت کنید.
-
بازه زمانی را انتخاب کرده و ثبت نام را آغاز کنید
اگر نام ayelyn.eth در دسترس باشد، همانطور که در تصویر زیر نشان داده شده، به صفحهای هدایت میشوید که از شما بازه زمانی را درخواست میکند. با استفاده از دکمههای “-” (خط) و ” ” (فاصله) تعداد سالهایی که میخواهید برای اولین بار هزینه سالانه را پرداخت کنید، انتخاب کنید. هنگام ثبت نام در ENS Manager، باید حداقل یک سال این را انتخاب کنید. با پرداخت هزینه میتوانید یک سال دیگر ثبت نام کنید. حتی قابلیت تمدید تاریخ دوره ثبت نام را دارید.
در سمت راست پایین، روی دکمه آبی “درخواست ثبت نام” (Request To Register) کلیک کنید. اگر کیف پول شما متامسک باشد، در این مرحله شما باید تراکنش را تایید (confirm) کنید. لطفاً صبر کنید تا نوار سبز رنگ از “درخواست ثبت نام” (request to register) و “یک دقیقه صبر کنید” (wait for a minute) تا “تکمیل ثبت نام” (complete registration) عبور کند.
-
مراحل ثبت نام را به پایان برسانید
هنگامی که دوره انتظار شما به پایان رسید، نوشته نارنجی رنگی را مشاهده خواهید کرد که می گوید “برای رفتن به مرحله سوم، ثبت نام را کلیک کنید” (Click register to proceed to the third step) سپس روی دکمه آبی رنگ ثبت نام (Register) در کنار آن کلیک کنید.
در این مرحله یک پنجره جدید متامسک ظاهر می شود که از شما میخواهد برای به پایان رساندن این فرایند و پرداخت هزینه ثبت نام، یک تراکنش انجام دهید. برای این کار کافی است روی گزینه تایید (confirm) و ارسال (send) کلیک کنید. پس از آن کلمه “TX PENDING” ظاهر میشود و درنهایت ثبت نام شما با موفقیت به اتمام می رسد.
آینده نامهای دامنه وب ۳
هدف سرویس نام اتریوم این است که تراکنشهای کریپتو را راحتتر و در دسترستر کند. به دلیل استفاده و محبوبیت چشمگیر تکنولوژی بلاکچین، ممکن است شاهد افزایش نامهای ENS باشیم. با توسعه و استفاده مشاغل و افراد دنیا از وب ۳، میتوان گفت که فضایی شفافتر، کاربر محورتر و ایمنتر خواهیم داشت. در آینده، افراد، برنامهها و وبسایتها از دامنههای مبتنی بر بلاکچین برای دسترسی کاربران به وب غیرمتمرکز استفاده خواهند کرد.